Σπύρος Ν. Νίκας
Ρευματολόγος
Μια σημαντική κατηγορία των ρευματικών παθήσεων είναι τα αυτοάνοσα (πχ ΣΕΛ, ΡΑ) και τα φλεγμονώδη (πχ SpA) νοσήματα. Οι ασθενείς με τα νοσήματα αυτά, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για λοιμώξεις σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, κάτι που οφείλεται :
Α) στο ίδιο το νόσημα
Β) στις συνοσηρότητες που αυτό σχετίζεται (πχ μεταβολικό σύνδρομο, καρδιαγγειακός κίνδυνος, προσβολή αναπνευστικού) και
Γ) κυρίως στην ανοσοκατασταλτική αγωγή (κορτιζόνη, csDMARDs (πχ μεθοτρεξάτη), βιολογικοί παράγοντες, tsDMARDs (Jak αναστολείς πχ tofacitinib)), που επιβάλλεται οι ασθενείς αυτοί να λάβουν στο πλαίσιο της αντιμετώπισης του νοσήματος.
Σε πολλές δε περιπτώσεις, η αγωγή αυτή είναι εντατικοποιημένη (υψηλές δόσεις, συνδυασμός φαρμάκων) προκειμένου να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά σοβαρές εκδηλώσεις της νόσου. Δεν είναι λίγες μάλιστα οι φορές που ανοσοκατασταλτική (ανοσοτροποποιητική) αγωγή χορηγείται σε μεγάλες ηλικίες (πχ ρευματική πολυμυαλγία), όπου ο κίνδυνος λοιμώξεων είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Ένας από τους πιο σημαντικούς τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού είναι ο εμβολιασμός των ασθενών αυτών, κάτι που έχει αποδειχθεί ότι είναι σε θέση να μειώσει τέτοιες σοβαρές επιπλοκές όπως νοσοκομειακές νοσηλείες λόγω λοιμώξεων, επισκέψεις στα επείγοντα ή σοβαρές λοιμώξεις.
Είναι αλήθεια πάντως ότι, σε παγκόσμιο επίπεδο, ο εμβολιασμός των ασθενών αυτών δεν είναι ο ιδανικός, κάτι που φαίνεται περισσότερο να οφείλεται στην μειωμένη ευαισθητοποίηση των κλινικών (ρευματολόγοι) αλλά και σε αμφιβολίες των ασθενών σε θέματα ασφάλειας, αποτελεσματικότητας ή αναγκαιότητας του συνιστώμενου εμβολιασμού .
Σύμφωνα πάντως με τα πιο ισχυρά αλλά και πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, για τους ασθενείς με αυτοάνοσα ή φλεγμονώδη νοσήματα, ο εμβολιασμός:
- προστατεύει από λοιμώξεις, είναι μια ασφαλής διαδικασία και συνιστάται
- πρέπει να γίνεται όταν η νόσος είναι σε ύφεση και καλύτερα πριν την έναρξη προγραμματισμένης ανοσοκατασταλτικής αγωγής (κυρίως για την Β-αναστολή)
- ισχυρή σύσταση για τα εμβόλια έναντι γρίπης και πνευμονιόκοκκου
- ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ΜΟΝΟ για τα ζώντα-εξασθενημένα εμβόλια (MMR, κίτρινος πυρετός, ανεμοβλογιά – έρπης ζωστήρας)
- ειδικά το εμβόλιο για τον έρπη ζωστήρα, θα πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης νόσου, 4 εβδομάδες πριν την έναρξη του βιολογικού ή του tsDMARDS (Jak αναστολείς) ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ με τέτοια φάρμακα.
- ζώντα εξασθενημένα εμβόλια θα πρέπει να αποφεύγεται και στα νεογνά (μέχρι 6 μηνών) από μητέρες που έλαβαν βιολογικό παράγοντα κατά τη διάρκεια του 2ου μισού της κύησης
- συνιστάται και σε άτομα που φροντίζουν ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς με ρευματικά νοσήματα